یخدانهای دوقلوی سیرجان که به یخدانهای حاج رشید نیز معروف هستند، یکی از مهمترین مکانهای تاثیرگذار بر زندگی مردم در گذشته بودند که هماکنون از جاذبههای سیرجان در استان کرمان محسوب میشوند. این یخدانها که در سال ۱۲۷۵ هجری شمسی به دست افراد خیر ساخته شدند تا یخ مصرفی مردم سیرجان را تامین کنند، در سال ۱۳۸۴ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیدند.
درباره یخدانهای دوقلو سیرجان
سیرجان در دوره ساسانیان به شهر سیرگان معروف بود که علت آن به وجود قناتهای زیاد در آن بر میگشت. این شهر در منطقهای با آبوهوای گرم و خشک قرار دارد و از همین رو، در فصل گرم تابستان غالبا بارندگی آن اندک است. در گذشته مردم این ناحیه به ناچار گرمای زیادی را متحمل میشدند. معماران از سرمای شدید و خشک زمستان بهعنوان راهکاری جهت حفظ و نگهداری مواد غذایی و نوشیدنیهای خود در فصل تابستان استفاده میکردند و با ساخت بنایی مخروطی شکل که توسط پلههایی به چندین طبقه در زیر زمین منتقل میشد، شرایطی همانند یخچالهای امروزی به وجود آورده بودند. یخدانهای سیرجان که به یخدانهای حاج رشید سیرجان نیز معروف هستند، از جاهای دیدنی سیرجان به حساب میآیند که در تاریخ ۱۸ خرداد ۱۳۸۴ هجری شمسی در فهرست آثار ملی به ثبت رسیدهاند. قدمت این بنا مربوط به سال ۱۲۷۴ هجری شمسی در دوره قاجاریه است که گفته میشود افراد خیر آن را ساختند تا یخ مصرفی مردم شهر را تامین کند. این یخدانها شامل دو چاله یخ میشوند که روی آنها گنبد عظیم خشتی قرار گرفته و یک دیوار (حصار) طویل و مرتفع و سایهانداز بین دو یخدان کشیده شده است.
معماری یخدانهای دوقلو سیرجان
در استانهایی مانند کرمان و یزد در تابستان با افزایش مصرف آب، از قدیم نیاز به تولید یخ وجود داشت. به همین دلیل این یخچالهای طبیعی، یخ مصرفی شهرهای کویری همچون سیرجان را تامین میکردند. مخازن یخ این یخدانها در عمق زمین با خاکبرداری ایجاد و دورچینی شدهاند.
عمق مخزن یا چاله یخها در حال حاضر از سطح فعلی حدود هفت متر ارتفاع دارد؛ اما عمق اولیه چالهها بیشتر بوده است و به حدود عرض دهنه مخزن میرسید. به مرور زمان که عملکرد یخچالها از بین رفت، کف آن با آوار و زبالهها انباشته شد. قطر چالههای یخ بین حدودا ۸٫۵ تا ۹٫۵ متر متفاوت بود و برای جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل چالهها جدارههای آنها را با آجر و پوشش عایق دورچینی کردهاند.
مخازن یخ هرکدام دارای دو دهنه ورودی و خروجی به عرض ۱۳۰ سانتیمتر بودند که یخ حاصل از حوضچههای یخ در فصل زمستان با نیروی انسانی خرد شده و به چالههای یخ منتقل میشد و با پرشدن مخزن، هر دو دهنه آن را مسدود میکردند تا با شروع فصل گرما که به آب خنک و یخ نیاز داشتند، مورد استفاده قرار گیرند.
دسترسی به مخزن یخ با پیمودن یک پلکان امکانپذیر بود که در دیوار دورچینی چاله یخ قرار داشت. روی هرکدام از چالههای یخ، گنبد عظیم مخروطی قرار گرفته که از مصالح خشت خام به ابعاد ۸×۲۸×۲۸ سانتیمتر ساخته شده است. گنبدهای مخروطی دارای نمای خارجی پلکانی هستند که دسترسی بهتری به راس گنبد ایجاد میکنند و اصطلاحا رک نامیده میشوند و حدودا ۱۲٫۵ متر ارتفاع دارند.
روی آن را با ملات کاهگل پوشاندهاند که عایق بسیار خوبی در مقابل نور و گرمای حاصل از تابش خورشید به حساب میآید. این ملات از ورود هوای گرم خارج به داخل و خروج هوای سرد داخلی به خارج بنا جلوگیری میکند. اهالی سیرجان در فصل زمستان مخزن یخدانها را از یخ پر کرده و با بستن درها و روزنهها، در فصل تابستان از یخ آن استفاده میکردند.
دیوار سایه انداز
دیوار سایهانداز طویل و مرتفعی که سراسر جبهه شرقی دو مخزن یخ را در بر میگیرد، بهصورت منحنی است و به عرض حدود ۲٫۵ متر در سطح و ارتفاع ۱۰٫۵ متر در راس به حالت صندوقیشکل تبدیل شده است. این دیوار به خط مستقیم حدود ۱۰۰ متر طول دارد. در سمت جنوب غربی نیز دیوار سایهاندازی با همان حالت منحنی وجود داشته که امروزه از آن اثری باقی نمانده است. در طرف غربی دیوار سایهانداز چنانچه در همه یخچالها مرسوم بوده، حوضچههای یخی قرار داشت که معمولا بهشکل چهارگوش با عمق کم (بین ۲۰ تا ۵۰ سانتیمتر) بودند. با ریختن آب در حوضچهها لایه نازکی از یخ تشکیل میشد و با ورود مجدد آب در چند نوبت لایه قطوری از یخ شکل میگرفت که توسط نیروی انسانی شکسته و به مخزن منتقل میشد. علاوه بر نمای خارجی گنبدهای مخروطی این مجموعه که دارای زیبایی خاصی هستند؛ از جمله تزیینات موجود در آن میتوان به تزیینات خشتی هندسی در غرب دیوار سایهانداز اشاره کرد که بهصورت برجسته و فرورفته اجرا شدهاند.
کاربرد یخدانهای دوقلو سیرجان
یخچال یا یخدان، محلی برای نگهداری یخ بوده است که در فصل زمستان، یخ لازم را در حوضچههایی که شرح آن گذشت، تهیه و در چاله یا مخزن یخ انبار میکردند تا در فصل گرما به مصارف مختلف برسانند. معماران کرمانی برای ساخت مکانی که بتواند سرمای لازم برای تولید یخ را داشته باشد، حوضی بزرگ و گرد به قطر ۲۰ تا ۳۰ متر و به ارتفاع ۶ تا هفت متر میساختند. سپس روی آن گنبد مخروطی بسیار بزرگی قرار میدادند تا بتواند از ورود گرمای بیرون به درون این مخزن جلوگیری کند.
بنابراین، یخچالها از جمله عناصر معماری در گذشته محسوب میشدند که مختص یک عملکرد با کاربری خاص خود بودند؛ اما با پیشرفت جوامع بشری و گسترش نیروی برق هر خانواده توانست با یک یخچال نیاز خویش را برآورده سازد. امروزه یخدانها کاربری خود را از دست دادهاند و تنها میتوان به آنها بهعنوان آثار معماری و جاذبه طبیعی و گردشگری نگریست.
برگزاری رویدادهای گردشگری یکی از برنامههای اعلام شده توسط ستاد هماهنگی خدمات سفرهای تابستانی است. رویدادهایی که قرار است ضمن معرفی آئینها به معرفی جاذبههای مخصوص فصل تابستان نیز اشارهای داشته باشد و شاید برگزاری هر برنامهای در هر شهری، دلیلی برای جذب گردشگر به آن منطقه نیز باشد. در این بخش رویدادهایی معرفی شده اند که زمان اجرای آنها تیر ماه است.
تعدادی از جشنوارهها نیز در این ماه برگزار میشوند
جشنواره باغهای بهاری، زردآلو، بسطام، رصد ستارگان در سمنان یا نیلوفر آبی بابلسر، تمشک جنگلی نکا، جشنواره پیاز میانرود، جشنواره سیزده شو روستای کندلوس و گلیم شیریکی پیچ سیرجان که با هدف شناساندن این محصول در استان کرمان برگزار میشود.
با این حال علاقه مندان برای شرکت در این جشنوارهها باید به ادارههای کل میراث فرهنگی در استانها مراجعه کنند و روز دقیق برگزاری این برنامهها را بپرسند اما با مراجعهبهاین جدول نیز میتوان تا حدودی از برگزاری جشنوارهها اطلاع پیدا کرد.
در تقویم رسمی کشور ۱۴ تیرماه روز قلم نامگذاری شده و فرصتی است برای یادآوری منزلت و حرمت قلم و صاحبانش که در توسعه فرهنگی و رشد و بالندگی جامعه نقش مهمی دارند.
نخستین بانویی که ترجمهای دوزبانه از قرآن به انگلیسی و فارسی را انجام داد چه کسی بود؟
طاهره صفار زاده شاعر، نویسنده، نظریه پرداز، محقق، مترجم، استاد دانشگاه و از چهرههای شاخص شعر مقاومت دینی و همچنین از شاعران متعهد و انقلابی دوران معاصر قلمداد میشود. وی در سال ۱۳۱۵ در خانواده فرهنگی و ادبی در سیرجان متولد شده و بعد از گرفتن دیپلم تحصیلات خود را در رشته زبان و ادبیات انگلیسی ادامه میدهد.
به قول احمد تمیم داری: «صفارزاده اگر چه استاد زبان انگلیسی و تحصیل کرده آمریکا بود اما با وجود تحصیلاتی که در آمریکا داشت، جاذبههای آنجا او را جذب نکرد و همچنان یک کرمانی اصیل و اهل قرآن ماند و معتقد بود زبان انگلیسی را در راستای کسب دانش و علوم باید آموخت و ما باید بفهمیم اسلام شناسان و ایران شناسان درباره ما چه گفتند.»
صفارزاده بعد از اتمام تحصیلات دبیرستان و دانشگاهی مدتی به آمریکا سفر میکنند و مجموعه شعرهای خود را تحت عنوان «چتر سرخ» در آنجا به چاپ میرساند که به زبان انگلیسی هستند. وقتی به وطن برمیگردد، به عنوان مترجم و ویراستار فعالیت میکند و در سال ۱۳۴۹ به استخدام دانشگاه ملی (شهید بهشتی کنونی) درمیآید.
معاون اداره کل میراث فرهنگی استان کرمان گفت: فراخوان اولین رویداد ملی کارآفرینی هنر پتهدوزی سیرجان منتشر شد.
کاظم حسینزاده امروز ۳۰ خرداد ماه با اعلام این خبر اظهار کرد: هنرمندان، پژوهشگران، صاحبان ایده و فعالان بازار در حوزه هنر پتهدوزی با مراجعه به سایت www.masirjan.ir/patte میتوانند از نحوه ثبت نام و بارگذاری آثار اطلاع یابند.
وی با اشاره به اینکه این رویداد در چهار بخش هنری، علمی، اقتصادی و دانشآموزشی برگزار میشود، افزود: مهلت ارسال آثار تا ۳۱ تیرماه سال جاری تعیین شده است.
حسینزاده به بخش دانشآموزی این رویداد اشاره کرد و گفت: دانشآموزان برای شرکت در دو سطح متوسطه اول و متوسط دوم میتوانند پس از ثبت نام در سامانه، تصاویر اثر هنری یا اثر کاربردی و خلاقانه (صنایعدستی مرتبط با پته) خود را بارگذاری کنند که در صورت پذیرفته شدن در داوری اولیه، آثار خود را به صورت فیزیکی برای داوری پایانی و حضور در نمایشگاه به دبیرخانه رویداد ارسال کنند.
معاون صنایعدستی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی استان کرمان با بیان اینکه به نفرات برگزیده رویداد ملی کارآفرینی هنر پتهدوزی سیرجان لوح سپاس، تندیس و جوایز نقدی تعلق میگیرد
این روزها یکی از مهمترین رویدادهای هنری کنسرت علیرضا قربانی است
این کنسرت پس از اجرا در شهرهای مختلف از جمله گرگان، رشت، تبریز، شیراز، کرمان، سیرجان و جزیره کیش از ۲۳ خرداد ماه در تهران آغاز شده و تا ۲۶ تیرماه ادامه دارد؛ گرچه در این فاصله چند روزی هم کنسرت برگزار نمیشود.
علیرضا قربانی در این کنسرت که تمامی بلیتهای ۲۹ شب آن در مدت کوتاهی پس از باز شدن سایت بلیتفروشی به پایان رسیده است، به عنوان اولین قطعه «عروج» با شعری از ابوسعید ابوالخیر و موسیقی حسام ناصری را اجرا میکند.
پس از آن قطعات «همگناه» با شعر حسین غیاثی و موسیقی علیرضا افکاری، «پل» و «پریشانی» با شعر احمد امیرخلیلی و موسیقی حسام ناصری، «شروع ناگهان» با شعر حسین غیاثی و موسیقی علیرضا افکاری، «لیلا» با شعر اهورا ایمان و موسیقی ستار اورکی و «میدانی تو» با شعر ابوسعید ابوالخیر و موسیقی حسام ناصری را میخواند.
سپس یک قطعه موسیقی بی کلام با عنوان «شوشتری» ساخته حسام ناصری اجرا میشود و در ادامه قربانی قطعه «روزگار غریب» با شعر احمد شاملو و حمید خلفبیگی و موسیقی حسام ناصری، «عاشقانه نیست» با شعر اهورا ایمان و موسیقی حسام ناصری، «ارغوان» با شعر هوشنگ ابتهاج و موسیقی مهیار علیزاده، «بوی گیسو» با شعر واقف لاهوری و موسیقی حسام ناصری و همچنین «بی گناه» و «خیال خوش» با شعر حسین غیاثی و موسیقی علیرضا افکاری را اجرا میکند.
فعال در هنر نمدمالی گفت نمد مالی یکی از رشته های اصیل و قدیمی است که پنچ هزار سال قدمت دارد و مختص ایران است.
غرفه های صنایع دستی بمناسبت هفته صنایع دستی در کاخ موزه چهلستون برپا شد.
سیرجان شهر جهانی گلیم است.گلیم سیرجان تنها گلیمی است که در ایران تمام تکنیک ها مثل فرش بافته میشود.گلیم شیرکی پیج یکی از بهترین و سخت ترین نوع بافت گلیم در جهان است تنها گلیمی که تمام گره ها گره فرش است و تمام نقوش ذهنی بافی و با ترکیب رنگ های گیاهی بافته میشود گلیم شیرکی پیج است.
شاهرخ پوری که در هنر و صنعت نمد مالی فعالیت می کند گفت : نمد مالی یکی از رشته های اصیل و قدیمی است که پنچ هزار سال قدمت دارد و مختص ایران است.
وی افزود: برای احیا کردن یک رشته نیاز است که نوآوری انجام شود و آن محصولی را که مردم بیشتر نیاز دارند را تولید کنیم .
استاد نمدمالی تصریح کرد: پته دوزی یک نوع سوزن دوزی مخصوص کرمان است که توسط دختران کرمانی انجام میشود و اصل پته یک پارچه پشمی با نخ های رنگی روی این پارچه دوخته میشود و نخ میتواند هم رنگ رزی گیاهی و هم شیمیایی باشد و یکی از ضرب المثل های قدیمی در ادبیات فارسی وجود دارد ، پته کسی را روی آب انداختن است که در استان کرمان رایج است.
شهردار سیرجان:از همکاری جامعه دانشگاهی استقبال می کنیمشهردار سیرجان گفت: روند همکاری شهرداری با دانشگاه آزاد زمینه ساز بسیاری از اقدامات و فعالیت ها در راستای توسعه شهری است.به گزارش واحدخبر مدیریت ارتباطات شهرداری سیرجان، نشست بررسی روند همکاری دانشگاه آزاد با شهرداری سیرجان صبح امروز با حضور شهردار سیرجان، رییس شورای شهر، معاونین و مدیران شهرداری و رییس دانشگاه آزاد در دفتر شهردار سیرجان برگزار شد.در این نشست علی اکبر کریمی پور شهردار سیرجان ضمن بررسی راهکارهای علمی و پژوهشی، افزود: همکاری دانشگاه آزاد و مدیریت شهری از جمله عوامل مهم در توسعه پایدار شهری است و میتواند نقش مهمی در زمینه عمران و آبادانی شهر ایفا کند.وی بیان کرد: موضوع احداث لجستیک پارک و روند همکاری های دوسویه در تمامی بخش ها باید طی فرایند علمی و در راستای توسعه شهری بررسی و برنامه ریزی شود.همچنین در ادامه حسن خدامی پور رییس شورای شهر با اشاره به اهمیت تقویت ارتباط دانشگاه با شورا و شهرداری تصریح کرد: مجموعه شورا و شهرداری سیرجان از ظرفیتهای گسترده دانشگاه در کلیه مسایل شهری استقبال میکند که در این رابطه تفاهمنامه همکاری منعقد شود.وی با تاکید بر لزوم توسعه شهری به صورت علمی و عملی با همکاری ادارات و نهادها گفت: با توجه به ظرفیتهای گسترده دانشگاه آزاد سیرجان و توانمندی اعضای هیات علمی دانشگاه در پژوهش و ارایه راهکار در راستای رفع معضلات شهری، برخی ظرفیتهای مشترک تخصصی در زمینههای صنعتی و اجتماعی میتواند با استفاده از فرصت مطالعاتی اعضای هیات علمی دانشگاه در شورا و شهرداری انجام شود.در ادامه همچنین امیررضا بازرگان رییس دانشگاه آزاد پردیس به بیان نظرات و دیدگاههای خود در خصوص چگونگی روند همکاری با شهرداری و شورا به ارایه توضیحاتی پرداخت.وی اقدامات شهرداری و شورا در حوزه توسعه و عمران شهری از زمان مدیریت جدید را قابل لمس و مشاهده دانست و ضمن قدردانی از مشارکت و همکاری شورا و شهرداری با دانشگاه آزاد، تصریح کرد: مصمم هستیم تا فرآیند همکاری در بخشهای آموزش، پژوهش و فناوری با شورا و شهرداری را ارتقا دهیم و دانشگاه را به همین سمت پیش ببریم